Елі ардақтаған азамат
Тарихи сурет 1997 жыл. Қазан айы. Ортада Жамбыл облысының әкімі Амалбек Тшанов және Тараз қаласының әкімі Болат Жылқышиев.Тараз қаласының күні алғаш рет аталған күн.
Тарихқа үңілсеңіз, көне шаһар Таразды кімдер басқармады? Орта ғасырдың өзінде Ұлы Жібек жолы бойында атақ- даңқы алысқа кеткен, қаланың билігін қолына алған небір абыз-әкімдердің есімі тарих бетіне айшықталып жазылды. Тарих жазылады, жалғасады… 1997 жылдың 8 қаңтарында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Жарлығымен Жамбыл қаласына көне Тараз атауы қайтарылғанда, қаланың тізгінін Болат Әбжаппарұлы Жылқышиев ұстап тұрған еді. Иә, тәуелсіздік жылдарында Тараз қаласының тұңғыш әкімі болу бақыты да Болат Жылқышиевке бұйырды. Ал алдағы 17 қыркүйек күні Тараз қаласының Құрметті азаматы Болат Әбжаппарұлы мерейлі 60 жасқа толып отыр.
Мен қала әкімінің орынбасары болып 1997 жылы келдім. Сол жылдары шаһарды басқарған Болат Жылқышиевтің азаматтық болмысы, іскерлік келбеті, шебер ұйымдастырушылық қабілетін жанында жүрген әріптестері жоғары бағалады. Бұл өзі өтпелі кезең болатын. Қиындықтар да болды. Дегенмен жұмысты алға жүргізіп, тұралап қалған қала өндірістерінің қазанын қайнатуға Болат Жылқышиев мықтап кірісті. Мұғалімдер айлап жалақы алмады, зейнеткерлерге зейнетақы төлеу мен жәрдемақы төлеуде қиындықтар туды. Бюджеттік мекемелердің де қарызы жиналып қалған кез. Коммуналдық қызметтің алдындағы қарыз да шаш етектен жиналып қалған. Нарықтық экономикаға көшудегі баспалдақтарды жұртшылыққа түсіндіріп, бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығара еңбек етуге шақыруда біздер Болат Әбжаппарұлының басшылығымен көп іс тындырдық десем артық айтқандық емес. Бар шаруа қаржыға келіп тірелгендіктен, олардың да тетігін тауып, рет-ретімен шешіп отырдық. Тіпті қаланың тазалығына жауапты мекемелер де қаржы тапшылығынан жапа шегіп, жұмыстары тұралап қалды. Алайда осындай келеңсіздіктерге қарамастан, облыс орталығын таза ұстадық. Бұған уақыт куә. Сондай-ақ түйіні тарқамаған мәселелер шешеді деуге негіз болар бастамалардың басынан табылды.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы қала тұрғындарының ертеңгі күнге деген сенімі, жарқын болашаққа жетелеу қала тізгінін қолға алған азаматтың күндіз-түні ойынан шыққан емес. Болат Әбжаппарұлы тұрғындармен өткен кездесулерде осы мәселені терең болжай, анық та айқын жеткізіп бағатын. Бар саладан хабары бар білікті басшының бұл бағыттағы ойлары да өз жемісін берді. Сол жылдардағы қала әкімдігінің қызметкерлері де қала әкіміне сенімді серік болып жанынан табыла білді.
Жалпы облыс орталығын Болат Жылқышиев басқарған шақ елімізді алға қарай дамыту жөніндегі экономикалық және саяси реформалар жаңадан белгіленіп, енді ғана еңсе түзеп келе жатқан кез болатын. Дегенмен проблемалар да жетерлік еді. Нақтырақ айтқанда, тіл мәселесі Елі ардақтаған азамат өте күрмеуі қиын күрделі проблема болды. Орыс мектептері қазақ мектептеріне қарағанда басымдығы айқын байқалатын. Ол кезеңдерде облыс орталығында таза қазақ мектептері саусақпен санарлықтай ғана болған. Болат Әбжаппарұлы осы мәселеге ден қойып, оны шешуді басты орынға қойды. Тіпті бір жыл ішінде аталған мәселе негізінде екі ауқымды жиын өтті. Ол жиындарда Болат Жылқышиев жауапты азаматтарға тиісті тапсырмалар мен ұсыныстар берді. Әрине, ол ұсыныстардың барлығы сараптаудан өткен, талқылауды қажет етпейтін ұсыныстар еді. Дегенмен төрт мектепті бірден қазақ мектебіне ауыстыру өте қиынға түсті. Себебі ата-аналар наразылық білдіріп, қарсы шыққандар да болды. Одан қала берді қалалық әкімдікке түрлі хаттар келіп, Үкіметке жолдауды талап еткендер де кездесті. Бірақ Болат Әбжаппарұлының ұстанған бағыты мен ұйымдастырушылық қабілетінің арқасында оны да еңсеріп шықтық. Мектептер қазақшаланды. Бұл оң шешімін тапқан, қала халқы қолдаған игі істің бір парасы ғана еді. Сөйтіп, аймақтағы қазақ тілінің көсегесін көгертуде үлкен жемісті іс тынды. Қазір қалалық қай мекемеге барсаңыз да, мемлекеттік тілде іс жүргізіледі. Мұны сол жылдардағы жемісті істің нәтижесі деп айтуға да толық негіз бар. Болат Әбжаппарұлы қол астында қызмет еткен әріптестеріне тың жол көрсетіп отыратын десем артық айтқандығым болмас. Себебі сол кісі әкім болып тұрғанда тіл мәселесін, шаһар тазалығын, халықтың күйбең тірліктен рухани рухын көтеру мәселелерін көтеріп, оң шешілуіне ықпал ете алдық. Сондай бір қала халқын рухани қолдау мақсатында қолға алған істің бірі – қалалық «Жамбыл-Тараз» газетінің ашылуы еді. Көне шаһардың өз үні, өз айнасы болуын қалаған тұрғындардың тілегі бұған дейін де көтеріліп келген болатын. Ал мықтап қолға алынған кез Болат Жылқышиевтің қолдауымен болды. Қаржылық қолдау тауып, кадрлық жасақтау осы кезеңде тікелей қала әкімінің басшылығымен қолға алынып, 1996 жылдың 16 ақпанында «Жамбыл-Тараз» газетінің алғашқы саны жарық көрді. Бүгінде толықтай тараздықтардың үніне айналған, 21 жылдық тарихы бар қалалық басылым осылай жарық көрген еді. Білесіз бе, сол алғашқы кездің өзінде газеттің таралымы 22 мың данаға дейін жетіп жығылды. Барлық қала тұрғындарының игілігі үшін қолға алынған бастамалар өз жалғасын тауып жатты. Дегенмен ол істердің барлығында Болат Жылқышиевтің өзіндік қолтаңбасы қалды. Сондай-ақ ол кісінің тұсында Тараз қаласының күнін атап өту алғаш қолға алынды. Сөйтіп, алғаш рет Қала күні 1997 жылы орталық стадионда ауқымды түрде аталып өтіп, сол кездегі облыс әкімі Амалбек Тшанов қала әкіміне қаланың символикалық кілтін табыс еткен болатын. Міне, сол уақыттан бері дәстүрін үзбеген бұл мереке жыл сайын қоңыр күзде, қазан айының алғашқы он күндігінде шаһар тұрғындарына мерекелік көңіл-күй сыйлап келеді. Биыл осынау күнді 20 жыл қатарынан тойлағалы отырмыз. Осы жылы да барынша сән-салтанатымен аталып өтілетініне сенімім мол.
Тағы бір айта кететінім, ол жұмыста өте қатал болды. Өзіне де, өзгеге де жоғары талап қоя білетін. Мемлекеттік қызметшілерге әуелі халық үдесінен шыға білуін талап ететін. Әрине, олар еткен еңбегімен ғана халықтың сенімін ақтай алады. Сондай-ақ ол сол кезеңдегі қала мен халықтың әлеуметтік жағдайын көре тұрып, қазіргідей таңғы сағат 8:00-ден бастап емес, 6:00-де жұмысқа келуді де талап ететін. Сол уақытта қызметкерлермен жұмысты жоспарлап алып, бірден іске кірісіп кететін. Ал өзі жұмысты жоспарлағанға дейін қаланы бір аралап шығатын болған. Осы қасиеті жұмысқа берілгендігін аңғартса керек. Болат Жылқышиев қаланы басқарған жылдары етене ара- ласып, қызметте қатар жүрген азаматтардың дені – бүгінде сан салада, биік лауазымдарда отыр. Соның бірі қала әкімінің орынбасары Кенжебек Мамашбайұлы Олжабаев сол жылдары қалалық ішкі саясат бөлімінің меңгерушісі қызметін абыроймен атқарған бо- латын.
Болат Әбжаппарұлы адам өмір жолының асқар биігі алпыстың асқарына шығып отыр. Ол кісіні көпшілік мемлекет қайраткері, ғұмырын ел дамуына арнаған зиялы азамат ретінде таниды. Еңбексүйгіштігі, қоғамдық белсенділігі жоғары, азаматтық қасиеттерімен елдің құрметіне бөленген азаматты тараздық жұртшылық ірі тұлға ретінде бағалайды. Киелі Әулиеата жерінде Болат Әбжаппарұлының қоғамдық және жемісті еңбегі нағыз кемеліне келген кезең болды. Туған жерге деген сүйіспеншілігі арқылы парасатты да рухы биік ізбасарлары ретінде біз де ол кісіден алған тәлім-тәрбиесін бойымызға сіңірдік. Дарынды ұйымдастырушылық қырын жадымызға түйдік. Тараз шаһарын басқарғаннан кейінгі қоғам игілігіне бағытталған ерен еңбектері еліміздің нығаюына өзіндік үлесін қосты. «Алпыс — тал түс» дейді халқымыз. Осынау жасқа дейін атқарған және алда атқаратын игілікті істе қанаты талмай, қажыр-қайраты арта беретініне сенім мол.
Күлімхан Тоғызбаева,
Жамбыл -Тараз. — 2017. — 13 қыркүйек
