Биыл Алаштың бағына біткен қарымды қаламгер, классик жазушы Әбдіжәміл Нұрпейісовтің туылғанына  100 жыл толады.

Құрметті оқырмандар! Қазан айында, Ай кітабы бетіне қазақ әдебиетіне зор үлес қосқан суреткерлердің бірі, соғыс ардагері, жазушы Әбдіжәміл Нұрпейісовтің мерейтойына орай «Курляндия» атты кітабын назарларыңызға ұсынамыз:

            Нұрпейісов, Ә. Курляндия [Мәтін] / Нұрпейісов Ә. — Алматы : Өлке, 2005. — 320 б.

             Әбдіжәміл Кәрімұлы Нұрпейісов 1924 жылы 22 қазан Қызылорда облысы, Арал ауданының Үшкөң ауылында дүниеге келген. Ол орта мектепті тәмамдаған бойда әскер қатарына шақырылып, Ұлы Отан соғысына аттанды. Қысқа мерзімді курстарды бітіргеннен кейін Оңтүстік және Прибалтика майданында, Луганск түбінде миномёт ротасында саяси қызметкер, кейін штабист ретінде Балтық маңында Курлянд плацдармындағы шайқастарға қатысты.

1946 жылы желтоқсанда әскерден босанған Әбдіжәміл Нұрпейісов армия қатарында жүріп бастаған «Курляндия» романын жазуға кіріседі, роман 1950 жылы шыққан алғашқы атауымен екінші рет (кейін «Күткен күн» атауымен төрт рет шыққан).

Романда Курляндия жерін неміс басқыншыларынан азат ету жолындағы кеңес жауынгерлерінің, партизан отрядтарының қажырлы ерлігі, азаматтық тұлғасы сипатталады. Олардың арасындағы халықтар достығы, бауырмалдық, азаматтық ар тазалығы, адалдық проблемасы, махаббат сезімдері, жеке адамдар арасындағы арамзалық, өсек секілді әдепсіздіктер шынайы, көркем тілде, елеулі оқиғалармен суреттелген.

Ұлы Отан соғысы кезіндегі оқиғалар, халықтың тұрмысы жайлы осы романда айтылады. Романда реализмді көруге болады. Өйткені, Есей, Петр Денисов, Қожақ, Самед сияқты кейіпкерлер күнделікті өмірдегі бейнелерімен суреттелген. Олардан басқа Ғизатуллин, Баян, Миронов, Остапчук тәрізді біраз кейіпкерлер осы образдарды толықтыра түседі. Курляндия түбіндегі жойқын соғысқа қатысқан осы тұлғалардың қимыл-әрекетінен патриоттық сезімін, ой-армандарын Ұлы Отан соғысының дауылдарымен астасып жатты

Әбдіжамал Нұрпейісовтің «Курляндия» романы Ұлы Отан соғысының сұрапыл сәттерін суреттейтін туындылардың бірі болып, әдебиет аспанында бір ғаламшар ретінде қалмақ. Курляндия түбіндегі шайқас арқылы біраз образдарды жинақтап, оқырманын еліктіріп, қызықтырады.

Тұтас бір ғасырда қазақ көркем сөзін өрге сүйреуден танбай, сол жолда талай-талай биік жетістіктерге жеткен Әбдіжәміл Нұрпейісов — бүгінгі әдебиетіміздің көшбасшысы. Оның қаламынан туған құнды шығармалар мәңгілікті бетке алған қазақ руханиятының көгінде жұлдыз болып жана берері хақ.

Кітап көпшілік оқырман қауымға арналады.

Адамға қызмет — абыройлы міңдет екенін ерте сезінген ақын-сатирик Шона Смаханұлы шығармашылық мұрасында ұлтқа, халық мүддесіне қатысты мәселелердің бәрі -баршасына ерекше ден қойып әзіл-ажуа, сынсықақ, шымшымалары арқылы қоғам-кезең көріністерін, өмір-тұрмыс сырларын, адам мен оның еңбегін жоғары бағалап, зор маңыз берді.

Құрметті оқырмандар! Сіздердің назарларыңызға, Ай кітабы бетіне ана тілінің жанашыры, Алматы қаласының қазақ мектептері мен балабақшаларын қазақыландыруға айтулы үлес қосқан, сайыпқыран сатирик, шоқ тілді ақын ретінде ерте танылған қаламгер Шона Смаханұлының 100 жылдығына орай көптомдық «Тараз мұралары» атты кітабынің 80-ші томында сатириктің «Өткірдің жүзі» жинағын ұсынамыз:

Тараз мұралары [Мәтін]. Көптомдық. 80 т. Шона Смаханұлы. Өткірдің жүзі / [жауапты ред. М. Рысдәулет ; құраст. Т. Мұқашев, Б. Мақашев]. — Тараз : Galaxy, 2019. — 304 б.

Бұл кітапқа ұлттық әдебиеттегі сатира жанрының дамуында өзіндік орны бар дарынды қаламгер, қайраткер тұлга  Шона Смаханұлының әр жылдары жарық көрген туындылары еніп отыр. Қаламгердің туындыларында заманның бағыт-бағдары, қоғамның даму арнасы және онда орын алып отырған кемшіліктер сатираның уытты тілімен шынайы баяндалады.

Өмір кезеңдерінен айқын аңғарылатынындай, Жамбыл облысындағы Талас ауданының Ойық ауылында туған Шона Смаханұлы әке-шешеден ерте айырылып, балалар үйінде тәрбиеленді.

Сатирик-ақын Шона Смаханұлы артында мол әдеби мұра, азамат ретінде елеулі із қалдырған. Тоталитарлық заманда білім беру саласындағы солақайлықтарды сынап, қазақ мектептерін көбейту жолындағы белсенді іс-әрекеттері үшін «ұлтшыл» атанған күрескер ақын Шона Смаханұлының ұлттық рух, ата-баба дәстүрлерін жаңғыртуға бар қуатын арнаған. Ол бар саналы ғұмырын елін, Отанын сүюге арнап, сол жолда қызмет етіп, мемлекеттік тіліміздің нығаюына ерекше серпін күш беріп, қазақ руханиятының өсіп-өркендеуіне өлшеусіз үлес қосқан асыл азамат еді.

Кітап көпшілік оқырман қауымға арналады.

Әр заманда ұлт пен мемлекет келбетін жарқын да жасампаз идеяларымен айқындаған тұлғалар болады. Қазақ елі тарихында сондай тұлға — Абай Құнанбайұлы.

      Құрметті оқырмандар, сіздердің назарларыңызға тамыз айында Ай кітабы бетіне қазақтың ұлы ақыны, ұлтымыздың мақтанышы, данышпан перзенті, қазақтың ең жанашыр    сыншысы Абай Құнанбайұлыны «Сәулең болса кеудеңде» атты өлеңдер жинағын ұсынамыз:

      Құнанбайұлы, А. Сәулең болса кеудеңде [Мәтін] / Абай Құнанбайұлы. — Алматы : Мазмұндама, 2023. — 212 б.

     Ақын, ағартушы, қазақ жазба әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, қайраткер Абайдың өлеңдеріне қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық мәселелері мен ізгілік, адамгершілік тақырыбы арқау болған. Терең философиялық ой мен азаматтық пафосқа толы шығармалары надандыққа қарсы күреске шақырады.

      Абай – қазақ әдебиетін әлемдік деңгейге көтерген ұлы ақын ғана емес, сонымен бірге қазақтың мәңгілік ойы мен сөзін өркениеттің биігінде тұрып айтқан дала данышпаны да. Қазақтың халық болып жұрт қатарлы өмір сүруі үшін адал еңбек етіп, озық білім мен ғылымды игеріп, ұлттық рухани құндылықтар мен имандылықтың асыл қасиеттерін бойына сіңірген «Толық адам» болуы керектігін ескерткен де — дана Абай. Абайдың ұлы-лығы сол, оның сөз өнерінің інжу-маржанына айналған поэзиясының әрбір сөзі ойымызға, бойымызға адамгершіліктің, ұлттық рухтың нәрін сеуіп, санамызды жаңғыртып, өмірге деген құлшынысымызды арттыра түсуінде жатыр.

      Ақын тұлғасы қаншалықты ірі болса, халыққа ықпалы да соншалықты зор болатыны, айналасына түсетін жарығы да мол болатыны анық.

      Қадірменді жас ұрпақ! Ұсынылып отырған Абайдың өлеңдері сіздерге алдағы өмірлеріңізде алға бастайтын компас болсын, даңғыл жолға адастырмай түсіретін жарық жұлдыздарыңызға айналсын!

Оның есімін де халық осы соңғы өнеріне сүйсінгендіктен еркелетіп, жас күнінде саусағын үсітіп алуына байланысты «Балуан Шолақ» деп атаған, әйтпесе өзінің азан шақырылып қойылған шын аты — Нұрмағанбет.  Ол әнші-композиторлық дәстүрді берік ұстанып, өзі де ән шығарады. Балуан Шолақ қазақтың әншілік өнерін өрістетуге үлкен үлес қосқан композитор.

Құрметті оқырмандар! Сіздердің назарларыңызға,  шілде айында — Ай кітабы бетіне қазақтың халық композиторы, ат ойынының түрлі тәсілін меңгерген өнерпазы, күш өнерін көрсеткен спортшысы, жауырыны жерге тимеген балуаны Нұрмағанбет Баймырзаұлы, Балуан Шолақтың 160 жылдығына орай «Балуан Шолақ: өмірі мен музыкалық мұрасы» атты кітабын ұсынамыз:

   Оспан, С. Балуан Шолақ [Мәтін] : өмірі мен музыкалық мұрасы. — Нұр-Сұлтан: Фолиант, 2020. — 176 б.

Өнер зерттеушісі, Қазақстанның еңбек сіңірген артисі Серік Кәрібайұлы Оспан бұл ғылыми-зерттеу еңбегінде атақты ақын композитор, палуан Балуан Шолақтың шығармашылық өмірбаянына байланысты деректерді, мәліметтерді ғылыми айналымға қосқан.

Көнекөз ақылы дария, есті қариялардың әңгіме-естеліктерінен Балуан Шолақтың мағыналы ғұмырына, сұлу өнеріне, трагедиялық тағдырына қатысты мол, тың деректер жинақтауы — осынау еңбектің басты сипаты. Кейінгі жылдары Балуан Шолақтың шашырап жүрген әндерін біріздендіріп, нотаға түсіріп, хронологиясын сақтағаны, бір-біріне ауысып кеткен ән мәтіндері де ретке келтірілгендігі қуантады.

Бұл тың еңбек өнерсүйер қауым мен қазақи әдебиетке сусап отырған өнер мен мәдениет оқу орындарына арналған.

       Халық поэзиясы — біздің халқымыздың нәр алып сусындаған бұлағы, сарқылмас мол қазынасы. Сол мол қазынаны бүгінгі ұрпаққа жеткізуші сал-серілер, ақын-жыраулар еді. Осы ақындық дәстүрді ілгері дамытқандардың бірі — халық жырының тарланы, екі заманды жырға қосқан ақын, композитор Кенен Әзірбаев.

       Құрметті оқырмандар! Сіздердің назарларыңызға,  маусым айында — Ай кітабы бетіне қазақтың әйгілі халық ақыны, әнші, композитор, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері Кенен Әзірбаевтың 140 жылдығына орай «Кенен Әзірбаев» атты кітабын ұсынамыз:

Кенен Әзірбаев, 1884-1976 [Фотоальбом]. — Алматы : Өнер, 2008. — 160 б.

XX ғасырда ұлттық рухтың ұлы өнерпазы: жырауы әрі ақыны, жыршысы әрі күйшісі, әншісі, композиторы, шежірешісі, ірі қоғамдық қайраткері болып халықтың төрінен орын алған Кенен ата.

      Кенен Әзірбаевтың өмір жолын бейнелейтін өте мол фотосуреттер жинақталған. Фотоальбом төрт бөлімнен тұрады.

      Бірінші бөлімінде ақынның кіндік қаны тамған, балалық, жігіттік шақтарын өткізген жер-су, елді мекен суреттері бейнеленген. Мұның бәрі де Кенен ақынның өмірімен тығыз байланысты, әндері мен жырларына арқау болған жерлер.

      Екінші бөлімінде ақынның өз өмірінде шығармашылық байланыста және сыйлас-дәмдес болған қоғам қайраткерлерінің суреттері топтастырылған.

      Үшінші бөлім ақынның өз шығармашылығына, өмір жолына арналған.

      Төртінші бөлімін ақынның көзі тірісінде тойланған 80, 90 жылдық мерейтойларындағы фотосуреттер қамтиды. К.Әзірбаевтың үрім-бұтақтары да фотоальбомның осы бөлімінде.

Фотоальбом, негізінен, тарихшыларға, өнер зерттеушілеріне, мұрағат қызметкерлері мен жоғары және орта оқу орындарындағы өскелең жас ұрпаққа арналады.

Жазу мен Жалғанды тұтастыра білу үлкен шеберлікті, асқан дарындылықты қажет етсе керек. Лықсыған сезім-теңізді шайқап төкпей жүректен-жүрекке жеткізе білу ақындардың ақынына ғана бұйырар бақыт.

Құрметті оқырмандар! Сіздердің назарларыңызға мамыр айында — Ай кітабы бетіне, қазақтың көрнекті ақыны, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Мемлекеттік «Дарын» жастар сыйлығының және Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты Маралтай Райымбекұлының 55 жасқа толуына орай  оның «Аруана» атты кітабын  назарларыңызға ұсынамыз.

     Райымбекұлы, М. Аруана [Мәтін] : [поэма] / Маралтай      Райымбекұлы. — Алматы: Сардар, 2022. — 352 б.

Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, қазақ поэзиясына жаңаша бағыт, мән-мағына әкелген ақын Маралтай Райымбекұлы Ыбыраев 1969 жылы Жамбыл облысы, Сарысу ауданында дүниеге келген.

Маралтай Райымбекұлының «Аруана» поэмасы, терең философиялық астары бар, бай және көркем тілі бар, XIII ғасырда Ұлы Жібек Жолында орналасқан және Алтын Орда тұсында өркендеген Сарайшық қаласында болған тарихи оқиғалар туралы баяндайды.

Ұлттық әдебиеттің қазынасын толықтырған бұл шығарма Алтын Орданың 750 жылдығына орай оқырмандарға тарту болды.

Қара өлеңді дүниенің төрт құбыласы десек, сол төрт құбылаға жарық түсіріп, әуен сыйлап, әрбір тағдыр үшін дабыл қағып тұрған Маралтай Райымбекұлының шығармашылығы жеті қат көктен саулаған нұр, жеті қат жерден лаулаған от сияқты әсер береді.

Кітап көпшілік оқырман қауымға арналады.

    Жастар — қоғамның қозғаушы күші. Болашағын бағамдайтын мемлекет жастарының санасының ояу, білімінің жоғары болуына басты мән береді. Білім мен ғылымның салтанат құруы Отанның еңсесін ешкімге бастырмауға сеп болатынын бүгінгі заман дәлелдеп отыр. Жамбыл өңірінің жастары да қашанда бастамашыл және ел тағдырына белсене араласуға дайын.

    Жастар — қай заманда, қай елде болмасын асқақ арман мен үміт, биік ар мен өр намыстың символы. Құрметті оқырмандар! Сіздердің назарларыңызға  сәуір  айында — Ай кітабы бетіне, «Әулиеата жастары» облыстық жастар энциклопедиясын ұсынамыз.

    Әулиеата жастары [Мәтін] : облыстық жастар энциклопедиясы / [құраст. Ғ. Абылай]. — Тараз : Формат-Принт, 2023. — 172 б.

    Бұл кітапта киелі Әулиеата топырағында дүниеге келіп, әр түрлі салада өңір дамуы мен ел өркендеуіне үлес қосып жүрген жастардың өмірбаяны мен жетістіктері жинақталған.

    Оқушы, студент кезінен бері белсенділік танытып, мемлекеттік жастар саясатына аяқ басқан патриот жастар, ауылдың спортынан тәлім алып, байрақты бәсекелерде еліміздің көк туын желбіретіп жүрген спортшылар, ғылымда жаңашылдық әкелген білімді жастар, әдебиет пен мәдениетте ұлттық құндылықтарды ұлықтап жүрген жас ақын-жазушылар т.б. ізденісте жүрген жастар «Әулиеата жастары» энциклопедиясына еніп отыр.

    Жастар энциклопедиясының I томына студенттік жылдардан әлеуметтік лифт қалыптастырып, бүгінгі күнде ел мақтанышына айналған 186 жас енсе, II томда   «Әулиеата үміті — 2022» жастар сыйлығының жеңімпаздары мен Әлем чемпионаттары мен халықаралық байрақты бәсекелерде топ жарған, соңғы жылдары жетістікке жетіп, Әулиеата атын асқақтатқан 169 жас қамтылды.

    Кітап көпшілік оқырмандарға арналады.

      Сатира күлдіріп отырып жылататын, жылатып отырып, күлдіретін сиқырлы өнер. Нағыз сатирик өткір тілімен осып түскенде ту сыртыңнан келіп біреу қамшымен салып жібергендей күй кештіреді, сөйте тұра еріксіз езу тарттырады. Халықты күлдіре отырып тілімен түйреп те алатын, орайы келгенде ойындағыны ойнақы етіп жеткізе білетін сатириктің бірі Толымбек Әлімбекұлы.

     Құрметті оқырмандар, наурыз айына  Ай кітабы бетіне белгілі сатирик, Қазақстан жазушылар одағының, Қазақстан журналистер одағының мүшесі Толымбек Әлімбекұлының 70 жылдық мерейтойына орай «Қалай болса — солай» атты әзіл-сықақ өлеңдер жинағын ұсынамыз:

Әлімбекұлы, Т. Қалай болса — солай [Мәтін] : әзіл-сықақ өлеңдер / Толымбек Әлімбекұлы. — Алматы : ҚАЗақпарат, 2011. — 284 б.

Сықақшы Толымбек Әлімбекұлының «Қалай болса — солай» жинағы «Адам жайлы ақиқат-аңыз» атты памфлет-поэма мен соңғы жылдары жазылған сықақ өлеңдерден құралған.

     Заманның лебі мен адамның демі арасындағы келеңсіз жайлар әжуаланған өлеңдерде ащы сатира, өткір сарказм, жеңіл әзіл, қуақы күлкі бар. Саясат, әлеуметтік мәселелерді сөз еткен шығармалар да жинақты одан сайын салмақтандыра түседі. Әсіресе, тіл, ұлттық тақырыптар кеңірек қамтылған.

     Тілі бай, ойы жүйрік, күлкісі мағыналы. Ойнақы сөздер мен сөйлемдер кітаптың ажарын ашады.

Небәрі 23 жасында жұлдыздай жарқ етіп жанған шоқтығы биік Саттар атамыз қазақ әдебиетінде орны бөлек, қайталанбас тұлға. Саттар Ерубаев ақын, жазушы, ең алғашқы фантаст, қоғам қайраткері. Оның өлеңдері өскелең ұрпаққа үлгі өнеге.

        Құрметті оқырмандар! Сіздердің назарларыңызға, ақпан айында — Ай кітабы бетіне, көрнекті жазушы, ақын, аудармашы, әдеби сыншы, публицист Саттар Ерубаевтың туғанына 110 жыл толуына орай «Шығармалары» атты кітабын  ұсынамыз.

 Ерубаев, С. Шығармалары [Мәтін]: (роман, өлең-жырлар, әңгімелер, сықақ, сын, көсемсөз, естеліктер, мақалалар) / Саттар Ерубаев.; құраст. Б. Хабдина, Б. Қойшыбаев. — Алматы: Рух БГ, 2014. — 480 б.

Кітапқа қазақ әдебиеті төрінен мәңгілік құрметті орын алған, жастардың сүйікті жазушысы Саттар Ерубаевтың атақты «Менің құрдастарым» романы, өлең-жырлары, әңгімелері, сатирасы, әдеби сындары мен публицистикалық еңбектері, сондай-ақ қатардағы оқырманының оның өмірі мен қызметі жайлы өзіндік саттартану бағытындағы жазбалары енгізілген.

     Саттар Ерубаев ағып өткен қамшының сабындай қысқа тіршілігінде әдебиеттің алтын қорына енген тамаша туындылар жасап кетті. Оның шығармалары әлденеше ондаған жылдар бойы талай жанның дүниетанымын, өмірге көзқарасын қалыптастыруға жәрдемдесіп келеді.

     Жазушы жазған «Менің құрдастарым» атты романы жас ұрпақтың жан дүниесіне айрықша әсер еткен кітаптар қатарында. Романда көмір өндірісінің қайнаған өміріне терең үңіліп, жас қазақ инженерлері мен жұмысшыларының өсу жолын, ескі мен жаңаның қиян-кескі күресін суреттеген. Бас кейіпкерлер Рахмет пен Лиза арқылы жаны таза, адамгершілігі мол, ғашық жандардың бейнесін кейінгі ұрпаққа үлгі етіп ұсынады.

     Жинақ жазушының әйгілі шығармаларын қайта топтап ұсына отырып, қазіргі жас оқырманға жазушының қайталанбас бейнесі мен шығармашылық көркем әлемін мейлінше тақалта түсуді көздейді.

     Кітап Саттар Ерубаевтың туғанына 100 жыл толуына орай шығарылған. Кітап көпшілік оқырманға арналған.

   Ақындық өнер — сөз өнерінің аса қастерлі саласы, ақын бойындағы шығармашылық қуат пен шынайы таланттың биік өлшемі, ұлттық әдебиеттегі сезім мен сырға толы тамаша поэтик, дәстүр мен ақын шабытының астаса келіп, өлең құдіретінің жарқырап көрінер әсемдік әлемі.

            Құрметті оқырмандар! Сіздердің назарларыңызға,  қаңтар айында — Ай кітабы бетіне, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, Халықаралық Э.Иманалиев атындағы әдеби сыйлықтың лауреаты, «Құрмет» орденінің иегері Үміт Битенованың 60 жасқа толуына орай «Ешкімге айтпаған сырларым» атты жыр жинағын ұсынамыз.

             Битенова, Ү. Ешкімге айтпаған сырларым [Мәтін] : өлеңдер, толғау, балладалар / Үміт Битенова. — Алматы: Алматы-Болашақ, 2023. — 216 б.

             «Әдебиеттің әлеуметтік маңызды түрлерін сатып алу, басып шығару және тарату» бағдарламасы бойынша жарық көрген ақынның бұл кітабына әр жылдары дүниеге келген поэзиялық шығармалары топтастырылған.

             Пәкиза тазалық, сыршылдық, ойлылық араласа өріліп жататын шығармаларымен адамдарға ағынан жарылып сыр айту, тосын тың теңеулер арқылы сәтті шешім қабылдау Үміт жырларының басты ерекшелігі.

             Әлеуметтiк әуенге бейiм, өлең тiлiн құрайтын сыршыл нәзiк сезiмiн оқиғалы жырларына дарыта бiлетін ақын барша адамбаласылық байыпты ойға бармайынша, адамзаттың көсегесi көгермейтiнiне көңiлдi ұйытып, көздi жеткiзедi.

            Ақынның ешкімге айтпаған сырларымен танысуға асығыңыз, құрметті кітапсүйер қауым!