Мәдениеттің өзегі – ұлттық тарих
Халқымыздың рухын көтеру бағытында тап бүгін атқарылып жатқан істер бұрын-соңды қолға алынған емес. Елбасының халқымыздың санасын ұлттық құндылықтарымызды дамыта отырып қалыптастыру ұстанымы «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласы мен үстіміздегі жылғы Қазақстан халқына Жолдауында ерекше айшықталған. Оны Мемлекет басшысының биылғы Жолдауда айтқан мына сөздерінен анық байқауға болады. Елбасы: «Ұлттың әлеуетін артыру үшін мәдениетіміз бен идеологиямызды одан әрі дамытуымыз керек. «Рухани жаңғырудың» мән – маңызы да нақ осында. Өзінің тарихын, тілін, мәдениетін білетін, сондай-ақ заманына лайық, шет тілдерін меңгерген, озық және жаһандық көзқарасы бар қазақстандық біздің қоғамымыздың идеалына айналуы тиіс» деген болатын. Міне, сондықтан да Жамбыл облысы әкімдігінің Мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасы бұрын қолға алынған өрелі істерді одан әрі дамыта отырып, өңір тұрғындарының бабалар мен аталардан мұра болып қалған мәдениетімізді ұлттық тарихымыз арқылы тануы бағытында жаңаша жұмыс істеуді үйлестіруде.
Ұлы Жібек жолының інжу-маржаны ортағасырлық Тараз қаласының айналасында көптеген қалалар мен қорғандар, қамалдар мен керуен сарайлары бар. Соларды саралай келіп, бұрын көп зерттелмегендерін жаңғыртуды қолға алдық. Атап айтқанда, 2018 жылы ғылыми-зерттеу жұмыстары жоспарланған нысандардың ішінен Жамбыл ауданы Бектөбе ауылындағы ортағасырлық Бектөбе (Жувикат VII-XII ғасырлар) қала жұрты таңдалынып, нысандарға қарастырылған қаражат біріктіріліп, қалашықта 74 миллион теңгеге кешенді археологиялық қазба жұмыстарын жүргізу көзделуде. Алдымен, оның Шахристан бөлігіндегі шығыс қақпасы, оған жапсарлас жатқан көшелері мен тұрғын үй құрылыстарын, қоғамдық ғимараттардың (мешіт, медресе) бірін аршып зерттеу және археологиялық жұмыс жүргізіледі.
Ескерткіштің болашақта туристік нысан ретінде қалыптасуына мүмкіншілігі зор. Ол Тараз қаласының батыс қақпасынан 2,5 шақырым жерде орналасқан. Ескерткіш «Көне Тараз» археологиялық саябағы, Қарахан, Айша бибі кесенелерін біртұтас туристік маршрутқа айналдыру қарастырылуда. Сонымен бірге, Қазақстанның киелі жерлері картасының тізіміне облыстан енген 8 тарихи-мәдени ескерткіштер айналасында нақты жаңғырту жұмыстары басталып кетті. Олардың қатарына Тектұрмас, Қарахан, Айша бибі, Бабажы Хатун, Байзақ батыр кесенелері сәулет ескерткіштері, Ақыртас сарай-кешені, Ежелгі Тараз қалашығы, Меркі-Жайсан ғұрыптық кешені археологиялық ескерткіштері енді. Сондай-ақ Қазақстанның жергілікті мәндегі кіші қасиетті орындарының картасын жасау үшін жинақталып жатқан 500 ескерткіштің тізіміне Жамбыл облысынан 27 ескерткіш ұсынылды.
Биыл «Әулиеатаның киелі жерлерінің картасы» жобасын іске асыру жоспарланып отыр. Жоба аясында бағдарламаның мақсатына сәйкес, «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясына» енген нысандардың фотосуреттері, сызбалары, аэрофотолары архивтік құжаттары және аңыз әңгімелері жинақталады. Жинақталған материалдар негізінде «Әулиеатаның киелі жерлерінің» картасы және кітап-альбомы дайындалады. Дайын болған карталар мен кітап-альбомдар баспадан шығарылады, ғаламтор желісіне «Сакралды картаның» 3D форматы және галограммасы енгізіледі.
Сонымен қатар «Жамбыл облысының архитектуралық ескерткіштері» голограммасы бүгінгі таңда облыстық тарихи-өлкетану музейіне орнатылды. Бұл голограммаға облысымыздың киелі орындары енгізіліп, келушілердің тарихи-мәдени нысандармен жан-жақты тамашалауына мүмкіндік жасалды.
Тағы бір қуанышты хабар – көптомдық әдеби энциклопедия шығару. Оны жүзеге асыру үшін ақылдастар алқасы мен арнайы жұмыс тобы құрылды. Осы мақсатта және кітапқа керекті тың деректер алу үшін М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтымен шығармашылық байланыс орнатылды. Сонымен қатар Өзбекстан, Қырғызстандағы дерек көздерінен тарихи құжаттар жинақтау бағытында жұмыстар жүргізілетін болады.
Тұрғындардың мәдени-рухани сұранысын қанағаттандыру мақсатында бірқатар тың жобалар іске асырылды. Оның ішінде «Жаңарған Жамбылым» халықаралық ән конкурсы, «Туған жер – тал бесігім» атты республикалық ақындар айтысы, «Ашық қоғамға – ашық архивтер» тақырыбында Президент Архивінің Жамбыл облысындағы күндері және тағы да басқа 7 республикалық, 30-дан аса облыстық деңгейдегі мәдени-көпшілік іс-шаралар ұйымдастырылды.
Ал көпшілік куә болған Жамбылдың туған күніне орай «Жамбыл – менің жай атым, халық – менің шын атым» атты республикалық айтыс жоғары дәрежеде өтті. Сонымен қатар жыл соңына дейін бірқатар халықаралық, республикалық, облыстық деңгейдегі фестивальдер мен конкурстар ұйымдастырылады. Алдағы жылдары облыс әкімінің бастамасымен «Ежелгі Тараз» ашық аспанасты мұражайы кешенінің «Шахристан» бөлігінде ортағасырлық үлгідегі бірнеше мәдени нысан бой көтермекші. Сонымен қатар Тараз қаласының саябақтары, скверлерлері жаңартылып, Бауыржан Момышұлы, Азамат және Ұлы Отан соғысы жылдарында қаза тапқандарға құрмет, жауынгер интернационалистер, Жамбылдық жауынгерлер ескерткіштері Жеңіс саябағында бой көтереді. Ұлы Отан соғысына қатысушыларының тізімі нақтыланып, арнайы мәрмәр тақтаға қашалып жазылады. Сондай-ақ Жамбыл атындағы «Руханият» орталығы «Жамбыл атындағы музей» болып ашылып, «Руханият» орталығына жаңа заманауи үлгідегі ғимарат соғу мәселесі қолға алынды. Жоғарыда айтылған жұмыстардың басым көпшілігі басталып кетті.
Атқарылған және биыл жүзеге асатын нақты істердің бәрі Елбасының Жолдауында айтылған қағидаларды жүзеге асыруға бағытталған. Бір сөзбен айтқанда, Жолдауда қойылған міндеттерді орындау рухани байлығымызды асқақтатып, мәдениетімізді көтеріп, тарихымызды тануға жол ашады. Мұның бәрі сананы жаңғыртуға, өзімізді өзіміз тануға, жас ұрпақтың Тәуелсіз Қазақстанға деген мақтаныш сезімін молайтады. Ал бұл біздің басты мақсатымыз болып қала береді.
Дүйсенәлі Бықыбаев,
Айқын. – 2018. – 17 сәуір
